मोदिआइन उपन्यासमा शैलीविज्ञानपरक रूपविन्यास {Stylistic configuration in Modi Aain novel}

Abstract

प्रस्तुत लेख विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाको मोदिआइन उपन्यासको शैलीविज्ञानपरक रूपविन्यासको विश्लेषणमा केन्द्रित छ । यस क्रममा साहित्यिक कृतिलाई भाषाशैलीय कोणबाट विश्लेषण गर्ने महवपूर्ण आधार मानिने शैलीविज्ञानपरक रूपविन्यासको संक्षिप्त सैद्धान्तिक चर्चा गरिएको छ । लेखलाई तथ्यपरक रूपमा विश्लेषण गरी निष्कर्षमा पुयाउनका लागि पुस्तकालयीय विधि अवलम्बन गरिएको छ । शैलीविज्ञानले साहित्यलाई भाषिक कला र कृतिलाई भाषिक प्रतीक ठानेर विश्लेषण गर्दछ । कृतिभित्रको भाषाका सानादेखि ठूला एकाइसम्मको अध्ययन गर्ने यस पद्धतिका अनुसार प्रत्येक साहित्यिक कृतिका दुई पक्ष हुन्छन्– लेख्य अभिव्यक्ति र कथ्य । लेख्य  अभिव्यक्ति रूपविन्याससँग सम्बन्धित हुन्छ भने कथ्य विषय वा सन्दर्भसँग सम्बन्धित हुन्छ ।  मोदिआइन उपन्यासमा शैलीविज्ञानपरक रूपविन्यास विषयक प्राज्ञिक जिज्ञासाको समाधानका लागि स्पष्ट सैद्धान्तिक अवधारणा र विश्लेषण ढाँचाको निर्माण गरी उपन्यासभित्रका केही उदाहरणका माध्यमबाट विश्लेषण गरिएको छ । यस क्रममा चयन अन्तर्गत शब्दचयन र वाक्यचयन, अग्रभूमीकरण अन्तर्गत विचलन र समानान्तरता जस्ता उपकरणका आधारमा उपन्यासमा कायम भएको रूपविन्यासगत सौन्दर्यको विश्लेषण गरी शैलीविज्ञानपरक रूपविन्यासका आधारमा कृति  सौन्दर्ययुक्त एवं गुणात्मक बन्न पुगेको निष्कर्ष निकालिएको छ ।