भलादमी निबन्धमा व्यङ्ग्य चेतना

Abstract

प्रस्तुत लेख लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाद्वारा लिखित ‘भलादमी’ निबन्धमा प्रयुक्त व्यङ्ग्यको अध्ययनमा केन्द्रित छ । गुणात्मक ढाँचामा लेखिएको यस लेखमा निर्दिष्ट निबन्धमा समाविष्ट व्यङ्ग्य चेतना व्यक्त गर्ने निबन्धका सन्दर्भ प्रथमिक स्रोतका रूपमा रहेका छन् । व्यङ्ग्यसँग सम्बन्धित सैद्धान्तिक ग्रन्थ, लेख तथा प्रतिवेदनलाई द्वितीयक स्रोत सामग्रीका रूपमा उपयोग गरिएको छ । समालोचनात्मक विश्लेषण प्रव्रिया अवलम्बन गरी तयार पारिएको यस लेखमा निष्र्दिष्ट द्वितीयक स्रोतबाट सैद्धान्तिक पर्याधार तथा विश्लेषणको आधार तयार पारिएको छ । निर्मित सैद्धान्तिक आधारका दृष्टिकोणमा कृतिबाट व्यङ्ग्यचेनतायुक्त अंश र सन्दर्भलाई साक्ष्यका रूपमा उपयोग गर्दै विश्लेषण गरिएको छ । तत्कालीन राणाकालीन सामाजिक, आर्थिक, भाषिक एवम् साहित्यिक जीवनका विसङ्गतिलाई विषय बनाएरनिबन्धमा व्यक्त व्यङ्ग्य चेतना नतिजाका रूपमा प्राप्त भएको छ । तल्कालीन समाजका युवाकाव्रिmयाकलाप र बोलीचाली, पहिरन, खानपिन, अहम्वादी प्रवृत्तिप्रतिको सशक्त व्यङ्ग्यवाण निबन्धकारलेव्यक्त गरेका छन् । यसका साथै विद्वान्का बोव्रmेपन, शिक्षकका कमजोरी, योगी महात्म्यहरूको ढोँगीपनका साथै भाषिक—साहित्यिक क्षेत्रका व्यङ्ग्यलाई उत्कृष्ट शैलीशिल्पमा प्रस्तुत गर्न सफल योनिबन्ध उत्कृष्ट व्यङ्ग्य निबन्धका रूपमा दरिएको छ । समग्रमा सामाजिक युग जीवनका विकृति र विसङ्गतिप्रति व्यङ्ग्यवाण प्रहार गरी स्वस्थ समाज निर्माणका लागि विश्लेष्य कृति प्रभावशाली पहिचान छाड्न सफल भएको तथ्य निष्कर्षित भएको छ ।