आर्यभाषाको विकास र नेपाली भाषाको उद्भव

Abstract

भारोपेली भाषाका वक्ताहरू युराल पर्वतको दक्षिण पूर्वमा अवस्थित किर्गिजको मैदानबाट छुट्टिएर भारतइरानेली शाखाका रूपमा एउटा हाँगो पूर्वतिर लाग्यो । त्यो हाँगो पनि इरानेलीहरूबाट अलग्गिएर इ.पू.१५०० तिर आर्यहरू भारत प्रवेश गरे पश्चात् नै आर्यभाषाको जन्म भएको हो । आर्यहरूले आफ्नाज्ञानलाई टिपोट गर्न अपनाएको वैदिक र लौकिक संस्कृत भाषा नै उत्तरोत्तर परिवर्तन हुँदै जनभाषाकारूपमा विस्तार हुँदा प्राकृत र अपभ्रंश भाषा जन्मेका हुन् । यिनै भाषाको एउटा भेद खस भाषा नैनेपाली भाषाको मूल आधार हो तापनि नेपाली भाषाको माउ भाषा चाहिँ प्राचीन आर्यभाषा अर्थात्संस्कृत भाषा नै हो । यसरी संस्कृतबाट प्राकृत र प्राकृतबाट कालान्तरमा बदलिंदै अपभ्रंश भाषाहरू निर्माण भए पश्चात्तिनै अपभ्रंश भाषाहरूबाट आधुनिक आर्यभाषाको एउटा हाँगो खस भाषाका रूपमा विस्तार भयो । त्यही खस भाषाकै एउटा भेद पूर्वी पहाडी भाषाका रूपमा नेपाली भाषाको उत्पत्ति भएको विषयलाई पुस्तकालयीय स्रोतबाट सङ्कलित सामग्रीको व्याख्यान विधिद्वारा अध्ययन गरी विस्तारमा चर्चा गर्ने काम प्रस्तुत अनुसन्धानात्मक लेखमा गरिएको छ ।