सिकाइ उपलब्धिमा सिकाइ सहजीकरणको प्रभाव

Abstract

प्रस्तुत अनुसन्धानमूलक लेख विद्यालय तहको नेपाली भाषा कक्षामा आधारित सिकाइ सहजीकरणको उपयोग पक्षमा केन्द्रित छ्र । सिकारुको सिकाइ उपलब्धिमा सिकाइ सहजीकरणको प्रभाव खोज्ने उद्देश्य प्रस्तुत लेखमा राखिएको छ । अध्ययनलाई मिश्रित अनुसन्धान विधिमा आधारित गराई कार्यमूलक अनुसन्धान ढाँचाका माध्यमबाट सम्पादन गरिएको छ । यसका लागि उत्तर प्रत्यक्षवादी दृष्टिकोण र निर्माणवादी सिद्धान्तलाई उपयोगमा ल्याइएको छ । लक्षित विद्यालयका विद्यार्थी, अभिभावक र विषयशिक्षकबाट अन्तर्वार्ता, लक्षित समूह छलफल र दस्तावेज अध्ययन उपकरणका सहायताले तथ्याङ्क सङ्कलन गरिएको छ । यस क्रममा सिकाइ समस्याको पहिचान, शैक्षणिक योजनाको निर्माण, त्यसको कार्यान्वयन, कार्यको अवलोकन र प्रतिबिम्बनजस्ता चरणबद्ध तरिकाबाट अनुसन्धानमा प्रस्तुत दावीलाई स्थापित गराइएको छ । अध्ययनबाट सिकारुको सिकाइ उपलब्धिमा सिकाइ सहजीकरणको मुख्य भूमिका हुन्छ भन्ने निष्कर्ष निस्किएको छ । विद्यालयद्वारा लिइएको आन्तरिक परीक्षा र विषय शिक्षकबाट लिइएको प्रारम्भिक परीक्षामा विद्यार्थीले सन्तोषजनक अङ्क प्राप्त गर्न नसकेका स्थितिमा योजनाबद्ध सिकाइ सहजीकरणपश्चात सिकारुको सिकाइ उपलब्धिमा क्रमशः वृद्धि भएको छ । जोन डिबे, जिनपियाजे र भिकोत्स्कीको निर्माणवादी सिद्धान्तले भनेझैँ शिक्षकको संरचनात्मक टेवाका आधारमा सिकारु सम्भाव्य विकासका क्षेत्रमा पुग्न सकेको छ । यस कार्यका लागि शिक्षकको समर्पण, विद्यार्थीको उत्साहजनक सहभागिता र उपयुक्त शैक्षिक परिवेश आवश्यक पर्दछ । अतः योजनाबद्ध शैक्षणिक कार्यकलाप तथा अभिलेख निर्माण र त्यसको उपयोगबाट सिकारुको सिकाइ स्तर बढाउन महत्वपूर्ण सहयोग मिलेको छ । सिकाइ सहजीकरणमा रुचि राख्ने अध्येताका लागि प्रस्तुत अनुसन्धान उपयोगी हुने देखिन्छ ।