गण्डकी प्रदेशका मातृभाषाहरूको वितरण, अवस्था र दिशा

Abstract

भाषा मानवीय विचार अभिव्यक्तिको माध्यम तथा संस्कृति, सभ्यता र पहिचानको प्रमुख आधार हो ।कुनै पनि राज्य तथा क्षेत्रको भाषिक विविधता त्यहाँको अमूल्य सांस्कृतिक निधिका रूपमा रहेको हुन्छ। प्रस्तुत लेख गण्डकी प्रदेशका मातृभाषाहरूको वितरण, अवस्था र दिशा पहिचान गर्ने उद्देश्यमा केन्द्रितरहेको छ । यो लेख परिमाणात्मक अनुसन्धान ढाँचामा आधारित छ । राष्ट्रिय जनगणनाको भाषिक तथ्याङ्कलाई सामग्रीका रूपमा उपयोग गरिएको छ । लेखमा गण्डकी प्रदेशका मातृभाषाको तथ्याङ्कप्रस्तुत गर्नाका साथै ती भाषाहरूको जिल्ला, पालिका, भूगोल, परिवारका आधारमा वितरण प्रस्तुतगर्नाका साथै अवस्था र दिशा पहिचान गरिएको छ । यस क्रममा तालिका र स्तम्भचित्रका सहायताबाट नतिजालाई चित्रात्मक रूपमा प्रस्तुत गरी त्यसको विश्लेषणसमेत गरिएको छ । यस लेखबाट प्रदेशमासङ्ख्यात्मक रूपमा धेरै मातृभाषाहरू प्रचलनमा रहेका, धेरै भाषाका वक्ताहरू अत्यन्तै कम भएका,सबै जिल्ला, स्थानीय तह र भूगोल बहुभाषी रहेका र मातृभाषाको वितरण सबै जिल्ला र पालिकामा समान तवरले नभएको निष्कर्ष प्राप्त भएको छ । यसका साथै यस अध्ययनबाट प्रदेशका भाषाका बारेमा गहन अध्ययन र अनुसन्धान हुन बाँकी रहेको तथा धेरै भाषाहरूमा शक्तिशाली भाषाको प्रभावका कारण पुस्तान्तरण हुन नसकी सङ्कटतर्फ उन्मुख भएको निष्कर्ष प्राप्त भएको छ । भाषिक विविधतालाईजोगाएर राख्न यहाँका भाषाका बारेमा पर्याप्त अध्ययन अुनसन्धान गरी तिनको संरक्षण र संवद्र्धनका लागि भाषानीति निर्माण गरी भाषायोजना कार्यान्वयन गर्न सकेमा भाषा संरक्षणमा योगदान पुग्नेअपेक्षा गरिएको छ ।