Prajna प्रज्ञा

ट्याम्केमैयुङ क्षेत्रमा प्रचलित लोकगीतको भावविधान {The sentiment of folk songs Practised in Tamkemaeung Area}

2022-12-12T04:49:41+00:00

‘ट्याम्केमैयुङ क्षेत्रमा प्रचलित लोकगीतको भावविधान’ शीर्षकमा रहेको यस लेखमा सो क्षेत्रमा प्रचलनमा रहेको लोकगीतको भाव विश्लेषण गरिएको छ । कुनै पनि साहित्यिक कृतिको भाव वा विचार भनेको त्यस कृतिको अन्तर्वस्तु वा त्यसको कथ्य हो । गीतको भाव वा विचारले यसमा रहेको विषयवस्तुको अनुभूतिजन्य वा वैचारिक तहको अवस्थालाई बुझाउँछ । लोकगीतमा विषयका फैलावट हेर्दा यस्तो फैलावट कि त कुनै व्यक्तिका भावनामा सीमित हुन्छ कि त सामाजिक विषयमा फैलिएको हुन्छ । त्यसैले अनुभूतिगत ढाँचाका आधारमा लोकगीत वैयक्तिक र सामाजिक गरी दुई प्रकारका हुन्छन् । वैयक्तिक अनुभूति भएका गीतमा आत्मकेन्द्रित/अन्तर्मुखी अनुभूतिको भावनात्मक अभिव्यक्ति हुन्छ भने सामाजिक अनुभूति भएका गीतमा बहिर्मुखी अनुभूति र मानवीय जीवन वा समाजका मार्मिक पक्षको प्रस्तुति हुन्छ । ट्याम्केमैयुङ क्षेत्रमा प्रचलित लोकगीतको भाव विश्लेषण गर्नु यस लेखको उद्देश्य रहेको छ । यो लेख तयार पार्न सामग्री सङ्कलनका क्रममा प्राथमिक सामग्रीका रूपमा ट्याम्केमैयुङ क्षेत्रमा प्रचलनमा रहेका लोकगीतका खोजी क्षेत्रीय अध्ययन विधिबाट गरिएको र सैद्धान्तिक विषयका द्वित्तीयक सामग्री पुस्तकालयबाट सङ्कलन गरिएको छ । गीतको विश्लेषण गर्न विश्लेषणात्मक विधिको प्रयोग भएको छ र गीतको भावविधान सम्बन्धी मान्यताका आधारमा ट्याम्केमैयुङका गीतको विश्लेषण गरिएको हुनाले यहाँ निगमन विधिको पनि प्रयोग भएको छ । ट्याम्केमैयुङ क्षेत्रमा प्रचलित लोकगीतहरू वैयक्तिक र सामाजिक अनुभूति भएका गरी दुवैखालका रहेका छन् । यहाँका वैयक्तिक अनुभूति भएका गीतमा मायाप्रेमका मिलन र विछोडका विविध सन्दर्भहरू अभिव्यक्त भएका छन् । यी गीतहरूमध्ये धेरै गीतहरूको विषयवस्तु समाजको सिङ्गो व्यवस्था र लोकसमाजको सामूहिक भावनासँग सम्बन्धित रहेको हुनाले यी गीतमा सामाजिक अनुभूति रहेको छ । यहाँ सामाजिक अनुभूति भएका गीतहरू तुलनात्मक रूपमा सशक्त रहेका छन् र तिनले ग्रामीण जनजीवनका सामूहिकता, आपसी सम्बन्ध र सांस्कृतिक सद्भाव जस्ता विविध गतिविधिलाई प्रतिबिम्बित गरेका छन् । यहाँका लोकगीतमा ग्रामीण जीवनका दैनिक भोगाइका विविध पक्षहरू, सामाजिक संरचना र यसका प्रभाव तथा लाहुरे संस्कृति र यसले निर्माण गरेको जीवनशैली अभिव्यक्त गर्छन् ।

{In this article titled "The Meaning of Popular Folk Song in Tamkemaiung Region "the meaning of popular folk song in that area is analyzed. The feeling or idea of any literary work is the content of that work or its narrative. The feeling or idea of the song refers to the emotional or conceptual level of the content in it. Looking at the spread of topics in folk songs, such spread is either limited to the feelings of a person or it spreads to social issues. Therefore, based on the perceptual structure, folk songs are of two types, personal and social. In songs with personal feelings, there is an emotional expression of self-centered/introverted feelings, while in songs with social feelings; there is an extroverted feeling and presentation of the poignant aspects of human life or society. The purpose of this article is to analyze the sense of popular folk songs in Tamkemaiung area. In order to prepare this article, as the primary material, folk songs popular in Tamkemaeung area have been searched through the regional study method and the secondary material of theoretical subjects has been collected from the library. Analytical method has been used to analyze the song, and since Tamkemyung's song has been analyzed based on the sentiments of the song, the incorporation method has also been used here. Popular folk songs in Tamkemaiung area are both personal and social in nature. Various contexts of union and separation of love have been expressed in these songs with personal feelings. Since the theme of many of these songs is related to the whole system of society and the collective spirit of the people, there is a social feeling in these songs. Here the songs with social feeling are comparatively strong and they have reflected various activities like collectivity, mutual relations and cultural harmony of rural life. Folk songs here express the various aspects of daily life in rural areas, social structure and its effects and Lahure culture and the lifestyle created by it.}

नेपाली भाषामा प्रयुक्त लैङ्गिक विभेदक उखान {Gender discriminatory proverbs used in Nepali language}

2022-12-12T04:12:51+00:00

लैङ्गिक विभेद जनाउने, महिलालाई होच्याउने, हिंसात्मक प्रकृतिका उखानहरू लैङ्गिक विभेदक उखान हुन् । विभेदकारी उखानहरू अभिधात्मक मात्र नभई लाक्षणिक र व्यञ्जनात्मक आदि प्रकारका पनि हुने भएकाले अभिव्यक्तिको सन्दर्भ, आशय तथा प्रसङ्गबाट अर्थ पहिल्याउनुपर्ने हुन्छ । यस लेखमा हाम्रो समाजमा प्रचलित लैङ्गिक विभेदक उखान, टिप्पणी, अभिव्यक्ति आदिलाई नारीवादी दृष्टिकोणबाट विश्लेषण गर्ने उद्देश्य राखिएको छ । उक्त उद्देश्य प्राप्तिका लागि नेपाली लोकजीवनमा प्रयोग प्रचलनमा रहेका लैङ्गिक विभेद जनाउने केही उखानहरूको उद्देश्यपूर्ण तरिकाले नमुना छनोट गरिएको छ । बोलीचालीका क्रममा प्रयोग गरिने लैङ्गिक विभेदयुक्त उखानलाई प्राथमिकस्रोत मानी सङ्कलित तथ्यलाई नारीवादी दृष्टिकोणका आधारमा गुणात्मक विधि अनुरूप आलोचनात्मक विश्लेषण गरिएको छ । नेपाली समाजमा विभेदक भनाइहरू तथा उखान, टुक्कालगायतका विविध भाषिक टिप्पणीहरूमा पितृसत्तात्मक सोच प्रत्यक्ष तथा अप्रत्यक्ष रूपमा हालसम्म पनि रही आएको पाइन्छ । यस्ता भनाइहरूलाई कथ्य र लेख्य दुवै रूपमा हटाई समतामूलक समाज निर्माण गर्नका लागि भाषिक प्रयोक्ता सचेत हुन आवश्यक देखिन्छ । यसैगरी पठनपाठनका क्षेत्रमा पाठ्यक्रम र पाठ्यपुस्तकहरू निर्माण गर्दा पनि लैङ्गिक विभेद जनाउने भाषालाई निरुत्साहित गरिनुपर्छ ।

{Proverbs/aphorisms indicating gender discrimination, devaluing women or with nature of provoking violence towards women are gender discriminatory proverbs. As proverbs are not only literal but also metaphorical and figurative, their meanings are to be inferred connotatively, taking into consideration the intention of the speaker and the context of the expression. In this article, it is intended to analyze the gender discriminatory proverbs, aphorisms, sayings, comments etc. prevalent in our society from a feminist point of view. In order to achieve this objective, some sample proverbs found in Nepali folk life indicating gender discrimination have been selected purposefully. Based on the selected discriminatory proverbs used during normal discourses in different parts of Nepal as primary source, they are critically analyzed according to the qualitative method from feminist points of view. Direct or indirect traces of patriarchal thinking is reflected in those discriminatory proverbs, aphorism, sayings, or linguistic commentaries. Language users are to be cautious and avoid such languages in both oral as well as written forms so as to create equity and equality in our society. Similarly, the language denoting gender discrimination should be discouraged while preparing school curricula and textbooks.}

खस साम्राज्यका निष्कर अभिलेखनको भाषिक अनुशीलन {Linguistic Study of Niskar Archival of Khash Regi}

2022-12-12T04:35:03+00:00

‘खस साम्राज्यका निष्कर अभिलेखनको भाषिक अनुशीलन’ शीर्षकको यो आलेख भाषिक कोणबाट अघि बढाइएको छ । खसहरूको नेपाल आगमन, खस साम्राज्यको स्थापना, शासकहरूले भूमिदान गर्दा कर मिनाहा गरेको प्रसङ्गका साथै ‘छत्तीसी–बत्तीसी’ करहरूको खोजी गर्दै प्रत्येक करलाई नेपाली पाठकसामु चिनाउने कार्यमा यो आलेख केन्द्रित रहेको छ । पुस्तकालयबाट आवश्यक द्वितीयक सामग्री सङ्कलन गरी निगमनात्मक तथा वर्णनात्मक विधिको उपयोग गर्दै नेपाली भाषा र भाषिकाका विज्ञसँग प्राचीन भाषाका बारेमा छलफल गरेर आलेखलाई पूर्णता दिइएको हो । नागराजसहित खस जातिका मानिसहरू तिब्बतको खारी प्रदेश वा मानसरोवर क्षेत्रबाट पश्चिम नेपालको सिंजा उपत्यकामा आई बसोवास गरेका र तिनै नागराजले सिंजालाई केन्द्र बनाई वरपरका राज्य कब्जा गरेर खस साम्राज्यको स्थापना गरेको प्रसङ्गलाई देखाइएको छ । जनसाधारणले बोल्ने खस भाषालाई खस शासकहरूले राजकीय मान्यता दिएर अभिलेखमा सामेल गरेको उल्लेख गर्दै खस साम्राज्यका मातहतमा विभिन्न भौगोलिक तथा प्रशासनिक विभेद रहेको तथ्य प्रस्तुत गरिएको छ । भुरेटाकुरे राज्यका रजौटादेखि सामन्त तथा महासामन्तहरूले प्रजा वर्गलाई कृषि पद्धतिमा आधारित विभिन्न कर (उइडो, कुडिदाम, गडाली, घुराली, मोड, रुवो, रोपाइरो आदि) लगाई राज्यभोग गरेको यथार्थलाई यहाँ समेटिएको छ । अध्ययनको मूल सामग्री राजनीतिको ऐतिहासिक, भाषिक तथा समाजशास्त्रीय हुँदाहुँदै पनि यो आलेख अन्य कोणबाट अध्ययन नगरी भाषिक अध्ययनमा केन्द्रित गरिएको छ । खस साम्राज्यका शासकले ब्राह्मबिर्ता, कुशबिर्ता आदि प्रदान गर्दा चार किल्ला तोकी उक्त भूमिमा कुनै कर नलाग्ने भनी निष्कर अभिलेखनमा समावेश गरेका करहरूलाई एकत्रित गरी नेपाली वर्णानुक्रममा राखेर उक्त करहरूलाई भाषिक कोणबाट अनुशीलन गरी अध्ययनको उपलब्धितथा निष्कर्ष दिइएको छ ।

{This research article entitled, ‘Linguistic Study of Niskar Archival of Khash Regime’ is preceded from the perspective of language. It is mainly concerned with the arrival of Khash in Nepal, establishment of Khash kingdom, provision of tax-free from feudal with reference to land donation including ‘thirty six-thirty two’ and searching all kinds of taxes practised during Khash regime to introduce Nepali readers. Utilizing deductive and explanatory methods and consulting withthe experts of Nepali language and literature and discussing about ancient language it has been completed. Khash people including Nagraj have come and settled in Sinja valley of western Nepal from Khara province of Tibet or Manssrobar area. That Nagraj has captured the kingdoms of nearby territory of Sinja and established Khash regime. The rulers have accepted the language of general public as language of kingdom. This article also includes the fact concerning differences existed in geographical and administrative structures of Khash regime. There were differences in term of agricultural practices imposed byrulers such as uido, khudin, gadali, ghasarali, moda, rubo, ropairo, etc. Although the main source of the study is political, historical, linguistic, and sociological, this article is not studied from other perspectives and focused on the perspective of language and linguistic study. In Niskar archive the rulers of Khash regime while donating brahmabirta, kushbirta and other land are found to have declared not to impose taxes marking demarcation of the area. Including all kinds of taxes mentioned in Niskar archival and arranging them in Nepali alphabetical order and studied and its significance and conclusion are mentioned.}

मोटेल अमेरिका उपन्यासमा डायस्पोरा चेतना {Diaspora Consciousness in Motel America}

2022-12-12T05:14:25+00:00

प्रस्तुत लेख राजव पुडासैनीद्वारा लेखिएको २०६७ सालमा साझा प्रकाशनबाट प्रकाशित ‘मोटेल अमेरिका’ उपन्यासमा डायस्पोरा चेतनाको खोजीमा केन्द्रित छ । डायस्पोरा स्वदेश छोडी परदेश गएका व्यक्तिहरूका पीडा सँगालेर लेखिएको लेखन हो । डायस्पोरा लेखनमा स्वदेशको सम्झना, परम्परा, संस्कृति र समुदायको झझल्को तथा परदेशको रोमाञ्च अनुभूति र पीडादायी क्षणहरूको प्रस्तुति गरिएको हुन्छ । प्राथमिक र द्वितीयक स्रोतका सामग्री उपयोग गरिएको यस लेखमा प्राथमिक सामग्रीमा राजवको मोटेल अमेरिका उपन्यास र द्वितीय सामग्रीमा सैद्धान्तिक पुस्तक, अनुसन्धानात्मक लेख, संस्मरण तथा वेभसाइडको प्रयोग गरिएको छ । सङ्कलित सामग्रीको विश्लेषणका क्रममा निगमनात्मक विधिको प्रयोग गरी उपन्यासका साक्ष्यहरूका आधारमा पुख्र्यौली भूमि र इच्छित भूमि, विभाजित मानसिकता, अल्पसङ्ख्यक तथा सीमान्तकृत हुनुको पीडा, परादेशीय हुनुको रोमाञ्च, अस्तित्वबोधका लागि एकसूत्रताको खोजी एवं अतीतमोह जस्ता आधारहरूमा उपन्यासमा डायस्पोरा चेतना खोजी गरिएको छ । प्रस्तुत उपन्यासमा काम र मामका लागि थातथलो छोड्नुपर्ने आम शिक्षित बेरोजगार नेपालीहरूको प्रतिनिधि पात्र ऊ (राम शर्मा कँडेल) को अमेरिका बसाइँ एवं विगतमा काठमाडौँको घरायसी परिवेशको स्मरण केन्द्रित छ । उपन्यासका साक्ष्यहरूलाई विश्लेषण गर्दा उपन्यासमा देखापरेका प्रत्येक पात्रहरूका क्रियाकलाप तथा जीवन भोगाइमा डायस्पोरिक मूल्य र चेतनामा आधारित रहेको निष्कर्ष प्राप्त भएको छ ।

{The presented paper explores the diaspora consciousness in the novel Motel America, written by Rajava Pudasaini and published by Sajha Prakashan in 2067BS. It is about the painful diasporic situation of the people who are living in foreign land leaving their own country. There are some vivid descriptions about longing and nostalgia for own culture, community and motherland as well as about overwhelming feelings and painful moments of the foreign land. Primary and secondary sources have been used for data collection in the article. The novel “Motel America” has been used as a primary source and theoretical books, previous research articles and different websites have been used as secondary sources in this study. Inductive method has been used to analyze the collected data and the diasporic consciousness has been explored on the basis of the evidences such as ancestor land and desired land, divided mentality, sufferings of being marginalized, overwhelming of being other, searching uniformity for identity, and longing for the past which are found in the novel. The novel is focused on a memory of a representative educated unemployed Nepali youth (Ram Sharma Kadel) who compels to leave own motherland and migrate to America for work and money. There is diasporic values and consciousness in the activities and life experiences of each character of the novel.}

उत्सर्ग उपन्यासमा लैङ्गिकता {Gender in Utsarga Novel}

2022-12-12T06:17:11+00:00

प्रस्तुत अनुसन्धानात्मक आलेखमा सानु शर्माद्धारा लिखित ‘उत्सर्ग’ उपन्यासलाई लैङ्गिकताका आधारमा विश्लेषण गरिएको छ । यस आलेखमा वर्णनात्मक र विश्लेषणात्मक ढाँचाको प्रयोग गरिएको छ । यसमा लैङ्गिकताको परिचय दिनुका साथै नेपाली समाजमा नारीहरूले भोग्नुपरेका पीडा, लैङ्गिक अवधारणा र नारीले बाँच्न चाहेको स्वअस्तित्व सहितको स्वतन्त्र जीवन देखाइएको छ । प्रस्तुत लेखको सामग्री वा तथ्याङ्क सङ्कलन पुस्तकालयको प्रयोगबाट गरिएको छ । तेह्रवर्षको उमेरमै गौरवको प्रेममा परेकी आर्याले गौरवबाट थुप्रै मानसिक र शारीरिक पीडा सहनु परेको छ भने लैङ्गिक उत्पीडनको सिकार पनि बन्नु परेको छ । नारी शरीरको वस्तुकरण मात्र गर्ने गौरवले कहिले साराको जीवनमाथि खेलेर उसलाई मृत्युको मुखमा पुर्याएको छ भने कहिले आफूलाई प्रेम गर्ने आर्यालाई शारीरिक र मानसिक यातना दिँदै मध्यरातमा छोडेर गएको छ । आफ्नी विवाहिता पत्नी प्रियालाई पनि उसले यातना सिवाय अरू केही दिएको देखिँदैन । आफ्नै बलमा अस्तित्वसहितको स्वतन्त्र जीवन बाँचेको कुरा आर्याका माध्यमबाट देखाइएको छ भने पुरुषले मात्र नारीलाई छोड्न सक्दैनन् बरु नारीले पनि पुरुषलाई छोड्न सक्छन् भन्ने कुरा प्रियाले गौरवलाई छोडेकाबाट देखाइएको छ । ‘उत्सर्ग’ उपन्यासमा नेपाली नारीले भोग्नुपरेका पीडा, खेप्नुपरेका लैङ्गिक उत्पीडन, उनीहरूमा आएको लैङ्गिक अवधारणा र स्वअस्तित्वसहित जीवन बाँच्न चाहाने नारी चाहनालाई विश्लेषण गरिएको छ । पुरुषविना पनि नारी अस्तित्वसहितको सफल र स्वतन्त्र जीवन जिउन सक्ने देखाएर लैङ्गिकतालाई स्पष्ट पारिएको छ ।

{This piece of research writing entitled Utsarga has been written by a feminist writer, Sanu Sharma. In her writing she has used both descriptive as well asan alytical methodologies to examine gender issues. The text presents a brief overview of gender along with the pain women have been enduring in context ofNepal. The text also depicts how women in Nepal are striving to live an independent life beyond all sorts of sufferings. All the materials and statistical reports deployed in the text are taken from a library. A girl named Aarya who is just thirteen years old falls in love with Gaurav who incessantly gives her pain both physically and mentally. Since Aarya is unable to resist this harassment, she is compelled to spend a miserable life for some time. Gaurav who often objectifies women exploits Aarya and ultimately leads her to death. Moreover, the lady who has married Gaurav is also going through the same kind of harassment. The text highlights how Aarya, in spite of such a dire tragedy, strives to run her life with a sense of self existential motion. This instance has been marked as a symbol of women empowerment in Nepal which shows not only a man but also a woman can avoid her partner if necessary. This novel depicts pain of the Nepalese women and a new wave of conscience that has helped women like Aarya to live a free and more confident life without any support of the male.}

पारिजातका कवितामा वर्गपक्षधरता {Class Favoritism in Parijat’s Poetry}

2022-12-12T06:42:15+00:00

प्रस्तुत लेखमा पारिजातका कविताहरूमा वर्गपक्षधरताको खोजी गरिएको छ । मानवचेतनाको विकासयात्रामा मानिसले पुराना विचार र व्यवहारलाई नयाँमा बदल्दै आफ्ना समग्र परिचयलाई सङ्घर्षको परिचायक बनाएको छ । मानवजातिको सङ्घर्षपूर्ण यात्रा नै इतिहास हो । यात्रामा मान्छेले आफ्नो कर्मलाई जीवनको परिचय बनाउँछ । उसले गर्ने बौद्धिक कर्म साहित्यिक कृतिमा यथार्थको अङ्कनका साथमा देखापर्दछ । यही आधारलाई औाल्याउँदै र समस्याग्रस्त समाजभित्रका दृश्यहरूलाई सिर्जनाका माध्यमबाट कसरी शोषण र दमनमा परेका जनताको जीवनफेर्ने साधन बनाउन सकिन्छ भन्ने चेतनाको केन्द्रीकृत अभिव्यक्ति पारिजातका कविता बनेका छन् । कविताहरूमा वर्णित यिनै विषयसन्दर्भ केलाउँदै तिनमा अभिव्यक्त वर्गपक्षधरताको व्याख्या–विश्लेषण गर्नका लागि सोद्देश्यमूलक ढङ्गले सामग्रीको सङ्कलन गरिएको छ र प्रगतिवादी मान्यता अनुरूपसङ्कलित सामग्रीको विश्लेषण गरिएकाले यसमा निगमनात्मक विधिको प्रयोग भएको छ । समाजमा भएका क्रियाकलापहरूले नै वर्गद्वन्द्व जन्मने र वर्गद्वन्द्वको सही विश्लेषणले मात्र निम्नवर्ग र दमित मुक्तिको लागि यात्रा तय हुनसक्ने निष्कर्ष पारिजातका कविताहरूको अध्ययनबाट प्राप्त भएको छ ।

{This paper seeks to unpack the class favoritism in Parijat’s poetry. In the course the development of consciousness, humans tend to shift from status-quoits ideas and ideals to the new ones, and establish their identity as struggling and striving ones. The perpetual journey of humans for the change is, in fact, a history. This history is based on their journey, which is full of struggle. Their action also shapes their identities. The intellectual enterprises of humans come to the fore realistically through literaty artifacts. Parrijat’s poetry are the effectives means of consciousness to transform the life of oppressed and suppressed ones by depicting the existing societal problems as such. The discursive analysis is done to discuss the mentioned ideas by executing Marxist perspective as a theoretical framework. This paper concludes that class conflict is born out of societal activities, and through right analysis of class conflict; the road is prepared for the liberation of underclass and suppressed ones.}

‘छिमेकी’ कथामा सङ्कथनात्मक निर्मितिको प्रयोग {The use of syntactic building in the Chhimeki story}

2022-12-12T08:37:00+00:00

प्रस्तुत लेखमा सङ्कथनात्मक निर्मितिको सैद्धान्तिक मान्यताका आधारमा कथाकार गुरुप्रसाद मैनालीद्वारा लिखित ‘छिमेकी’ कथाको विश्लेषण गरिएको छ । उक्त कथामा प्रयुक्त सांसारिक, कार्यात्मक र क्रियाकलापगत निर्मितिको अवस्था के कस्तो छ भन्ने जिज्ञासाको परिपूर्ति गर्नका लागि यो अध्ययन गरिएको हो । निर्मितिको सैद्धान्तिक पर्याधारलाई आधार बनाई प्राथमिक एवं द्वितीयक स्तरको सामग्रीको उपयोग गरी गुणात्मक र पाठ विश्लेषणात्मक शोधविधि अपनाई यस लेखलाई पूर्णता प्रदान गरिएको छ । प्रस्तुत कथामा प्रयुक्त सांसारिक निर्मितिसँग सम्बद्ध पक्षको अध्ययन उपस्थित र अनुपस्थित यथार्थ, कार्यात्मक निर्मितिसित सम्बन्धित पक्षको विश्लेषण प्रिय वस्तुप्रतिको आकर्षण र संरक्षण, अपरिहार्यता र अन्तनिर्भरता तथा क्रियाकलापगत निर्मितिसँग सम्बद्ध जिज्ञासाको मूल्याङ्कन राजनीतिक र सामाजिक शक्तिजस्ता मानदण्डका आधारमा गरिएको छ । सांसारिक, कार्यात्मक र क्रियाकलापगत निर्मितिको प्रयोगले प्रस्तुत कथाको सारवस्तुको प्रस्तुतीकरण र बोधमा महत्वपूर्ण भूमिका वहन गरी कथालाई कलात्मक, सौन्दर्यपूर्ण र मानवीय संवेदनायुक्त बनाएको कुरा यस अध्ययनमा प्राप्त गरिएको छ । अन्त्यमा, उक्त निर्मितिको प्रयोगले प्रस्तुत कथाको आपसी एकता, सद्भाव र परस्परको सहयोग, लोककल्याण र मानवताको सर्वोपरिता तथा छिमेकीहरूको आवश्यकता र अपरिहार्यतासँग सम्बद्ध पक्षको अङ्कनका माध्यमबाट आदर्शवादी समाजको स्थापना प्रतिको दृष्टिकोण र चिन्तन पाठकसमक्ष सम्प्रेषित हुनुले कथाकार मैनालीमा कथा सिर्जना गर्ने शिल्प र सामथ्र्य बेजोड रहेको निष्कर्ष निकालिएको छ ।

{In the present article, the story 'Chhimeki' written by the storyteller Guruprasad Mainali has been analyzed based on the theoretical recognition of six syntactic building. This study has been done to satisfy the curiosity that what is the condition of the worldly , activity-based and political buildings used in the said story. This article has been completed by adopting qualitative and meta-analytical research methods using primary and secondary level materials based on the theoretical framework of six buildings. The study of the aspect related to the worldly building used in the presented story is present and absent reality, the analysis of the aspect related to the activity-based building is done on the basis of criteria such as political and social power. It has been found in this study that the use of worldly, activity-based and political buildings plays an important role in the presentation and understanding of the essence of the presented story and makes the story artistic, aesthetic and humane. In the end, by the use of the said production, the mutual unity, harmony and mutual support of the presented story, the supremacy of public welfare and humanity and the need and inevitability of the neighbors, the approach and thought towards the establishment of an idealistic society are communicated to the reader, so it is concluded that the storyteller Mainali's craft and ability to create a story is unmatched.}

डायरीमा रामप्रसाद राई उपन्यासमा समाजवादी यथार्थवाद {Socialist Realism in the Novel Ram Prasad Rai in Diary}

2022-12-14T03:40:41+00:00

प्रस्तुत अध्ययन गणेश अधिकारीद्वारा लिखित ‘डायरीमा रामप्रसाद राई’ (२०७७) उपन्यासमा केन्द्रित छ । यहाँ ‘डायरीमा रामप्रसाद राई’ उपन्यासलाई समाजवादी यथार्थवादका कसीमा अध्ययन तथा विश्लेषण गरिएको छ । समाजवादी यथार्थवादका विभिन्न मान्यता मध्ये गतिशील यथार्थको चित्रण, वर्गसङ्घर्ष र वर्गीय पक्षधरतालाई आधार मानी उक्त उपन्यासको अध्ययन गरिएको छ । प्रस्तुत उपन्यास राणाविरोधी आन्दोलनका योद्धा रामप्रसाद राईको जीवनीमा आधारित छ । योद्धा रामप्रसाद राईको जीवनका मुख्यमुख्य घटनाको चित्रण गरिएको यस उपन्यासमा वि.सं. २००७ को राणाविरोधी आन्दोलनमा माझकिरात क्षेत्रका योद्धाले गरेको सङ्घर्षका साथै नेपालमा रहेको वर्गीय तथा जातीय विभेद, शोषण, वैदेशिक हस्तक्षेप आदिको चित्रण गरिएको छ । राणाविरोधी आन्दोलनका पृष्ठभूमिमाभएको दिल्ली सम्झौताप्रति रामप्रसाद राईहरूको विरोध देखिएपछि अन्ततः रामप्रसाद राई बेपत्ताभएको घटनाका पृष्ठभूमिमा उपन्यास केन्द्रित रहेको छ । गतिशील यथार्थ, उत्पीडित र उत्पीडककाबिचमा रहेको सङ्घर्षको चित्रणमा केन्द्रित रही सबै प्रकारका उत्पीडन अन्त्यको चाहना व्यक्तगरिएको हुँदा प्रस्तुत उपन्यास समाजवादी यथार्थवादी मान्यतामा आधारित रहेको निचोड यस अध्ययनबाट निकालिएको छ ।

{This research article revolves round the novel Ram Prasad Rai in Diary (2077v.s.)
penned by Ganesh Adhikari. In this article, the novel has been examined through
the perspective of socialist realism. Among various components of socialist
realism, the novel Ram Prasad Rai in Diary, in this article, has been analyzed
applying the tools of changeable reality, class struggle and class favoritism. The
novel is based on the biography of Ram Prasad Rai who was a freedom fighter
involved in the anti- Ranacracy movement. Resultantly, the novel does project
major events in the life of Ram Prasad Rai, the anti-Ranacracy movement of 2050
launched by the revolutionaries in the majh kirat region, different forms of
discrimination based on such as caste and class prevalent in Nepalese society,
exploitation and foreign intervention. The novel concentrates on the opposing
stand of Ram Prasad Rai and his companies on the Delhi Agreement on the
background of anti- Ranacracy movement and ultimately the disappearance of
Ram Prasad Rai. Eventually, this study concludes that the novel leans on the
principle of socialistic realism as it highlights progressive reality, conflict between
the oppressor and the oppressed, and it wishes the extermination of all types of
oppression.}

नजन्मेका आस्थाहरू कवितासङ्ग्रहका कवितामा आमूल नारीवादी चेतना {Radical Feminist Consciousness in the Poems of Najanmeka Asthaharu Poetry Collection}

2022-12-14T04:05:28+00:00

प्रस्तुत अध्ययन कवि उषा शेरचनका नजन्मेका आस्थाहरू कविता सङ्ग्रहभित्र रहेका कविताहरूमा अभिव्यक्त आमूल नारीवादी चेतना अध्ययनसँग सम्बन्धित छ । नारीहरूमाथि हुने गरेका सबैप्रकारका शोषण, दमनको विरोध गरी नारी हक, हितका पक्षमा वकालत गर्ने अवधारणामा आधारितवाद नारीवाद हो । आमूल नारीवाद यसमा आधारित नवीन अवधारणा हो । यस सङ्ग्रहका कवितारुमा के कस्तो आमूल नारीवाद अभिव्यक्त आएको छ भन्ने प्राज्ञिक समस्या समाधान गर्नु नै यस अध्ययनको मुख्य उद्देश्य हो । यस अध्ययनबाट नजन्मेका आस्थाहरू कवितासङ्ग्रहभित्र रहेका प्रायः सबै कवितामा नारीवादी चेतना सशक्त रूपमा आएको निष्कर्ष निकालिएको छ । यी कवितामा नारीमाथि हुने गरेका शोषण, दमन र हिंसाका विरुद्धमा विद्रोही तथा प्रतिरोधी स्वरहरू पनि सशक्तरूपमा आएका छन् । प्रायः कविताहरूमा नारीका उत्पीडनलाई नै बिषयवस्तुको केन्द्र बनाइएको छ । नारीका पक्षमा वकालत गरिएका यी कविवताहरूले समग्र नारीहरूलाई चेतना थपिदिएको निष्कर्ष निकालिएको छ ।

{This study is related to the study of the radical feminist consciousness expressed in the poems of poet Usha Sherchan's Najanmeka Asthaharu (translation: Unborn Faiths). Feminist theory is based on the concept of advocating for women's rights and interests by opposing all kinds of exploitation and oppression against women. Radical feminism is a new concept based on this. The primary objective of this study is to investigate the academic problem of what kind of radical feminism is expressed in the poems of the selected collection. It is gathered in this study that feminist consciousness is strongly conveyed in almost all the poems in Najanmeka Asthaharu. In these poems, the voices of rebels and resistance against the exploitation, oppression and violence against women are also pronounced. The oppression of women is articulated as a major theme in most of the poetry. It has-been concluded that these poems advocated in favour of women have increased the awareness of women. In a patriarchal society, women seem to be forced to stay within the values and boundaries set by men. Since women's identity and values are trampled by patriarchy, they are, therefore, invoked in the poems to fight against it and move forward crossing the perimeters of the semi-feudal capitalist society. An attempt has been made to examine women's value, identity and existence. On the basis of the presented study, it has been deduced that patriarchal hegemonic and masculinity social, cultural and religious vices are mostly responsible for the backwardness of women.}

ख्वपदेश उपन्यासमा सांस्कृतिक चेतना {Cultural Consciousness in Khwapadesh Novlel}

2022-12-14T04:21:58+00:00

‘ख्वपदेश’ भादगाउँले (भक्तपुरे) समाजको सामाजिक र सांस्कृतिक पक्षलाई ऐतिहासिक परिवेशमा राखेर सिर्जना गरिएको उपन्यास हो । भादगाउँले समाजका रीतिस्थिति, प्रथा परम्परा, चालचलन र त्यहाँ विद्यमान जाति प्रथाले सिर्जना गरेका विभिन्न किसिमका सामाजिक विखण्डन र विकृतिका रूपहरूलाई समेत समावेश गरेर इतिहास र सामाजिक परिदृश्यका सीमारेखाबाट अगाडि बढेको उपन्यास भएकाले यहाँ भक्तपुरे संस्कृतिका परिदृश्यहरू बिम्बित भएका छन् । सांस्कृतिक यथार्थ र औपन्यासिक विधागत मूल्यका बिच तालमेल गर्न खोज्दा संस्कृतिको यथार्थ रूप के कति चित्रित हुनपुग्यो भन्ने कुराको अन्वेषणका लागि कृतिको सर्वाङ्गीण अध्ययन, विश्लेषण तथा तत्कालीन समय र संस्कृति चेतनाको आवश्यकता पर्दछ । पौरस्त्य संस्कृतिका पृष्ठभूमिमा भक्तपुरे समाजले अङ्गीकार गर्दै आएका आफ्ना मौलिक प्रथा र परम्पराहरूलाई समेत के कस्ता स्थानमा समावेश गरिएको छ भन्ने कुराको अध्ययनका लागि सांस्कृतिक उपकरणहरूको सहयोग लिइएको छ । कृतिमा उपन्यासकारले आफ्नो संस्कृति, सभ्यता र परम्पराको जगेर्ना गर्न सके मात्र जुनकुनै जातजातिको अस्तित्व सुरक्षित रहन सक्ने सन्देश प्रवाह गरेका छन् । ज्यापु समुदायलाई राज्य र समाजका अन्य पक्षबाट त्यति राम्रो दृष्टिले नहेरिएको सन्दर्भमा उपन्यासकारले यस समुदायको गौरवपूर्ण अतीत उद्घाटन गरी उच्च मनोबलका साथ अगाडि बढ्नका लागि मार्गप्रशस्त गर्ने काम गरेका छन् । इतिहास र सामाजिक यथार्थको दोसाँधमा रहेको प्रस्तुत उपन्यासले नेपाली ऐतिहासिक उपन्यास परम्परामा फरक किसिमको धारलाई आमन्त्रण गरेको छ । मातृप्रधान समाजका रूपमा रहेको ज्यापु समुदायकी शिक्षित, अनुशासित र संस्कृतिप्रेमी नारी पात्र चकनालाई प्रमुख नायिकाको भूमिका दिएर रचना गरिएको प्रस्तुत उपन्यासले भक्तपुरको संस्कृति, समाज र इतिहासलाई चियाउने आँखीझ्यालको रूप ग्रहण गरेको छ । ऐतिहासिक, सांस्कृतिक, सामाजिक र साहित्यिक मूल्यले समेत उच्च स्थान प्राप्त गर्न सकेको प्रस्तुत उपन्यास नेपाली साहित्यमा महत्वपूर्ण कृतिका रूपमा रहेको छ ।

{'Khwapadesh' is a novel created by keeping the social and cultural aspects of Bhadgaun (Bhaktapure) society in historical context. Bhadgaun is a novel that goes beyond the boundaries of history and social landscape by including the customs, traditions, behavior and various forms of social fragmentation and distortion created by the caste system existing there. In order to find a harmony between the cultural reality and the fictional literary values, to explore how much the real form of culture has been portrayed, comprehensive study and analysis of the work and awareness of the time and culture are needed. In the background of Eastern culture, the help of cultural tools has been taken for the study of the places where the original customs and traditions accepted by the Bhaktapure society have been included. In this way, the novelist has conveyed the message that the existence of any caste can be preserved only if it preserves its culture, civilization and tradition. In the context that the Jyapu community is not viewed so favorably by the state and other aspects of the society, the novelist has opened the glorious past of this community and paved the way for them to move forward with high morale. The presented novel, which is at the intersection of history and social reality, has invited a different edge in the Nepali historical novel tradition. The present novel, composed by giving the role of the main heroine to Chakna, uneducated, disciplined and culture-loving female character of the Jyapu community, which is a matriarchal society, has taken the form of a window into the culture, society and history of Bhaktapur. The presented novel, which has achieved a high position in historical, cultural, social and literary value, is an important work in Nepali literature.}

स्वास्नीमान्छे उपन्यासमा प्रगतिवादी चेतना {Progressive Consciousness in the Novel Swasni Manchhe}

2022-12-14T05:00:09+00:00

प्रस्तुत लेखमा हृदयचन्द्रसिंह प्रधान (१९७२–२०१६) को प्रगतिवादी उपन्यास ‘स्वास्नीमान्छे’ (२०११) को माक्र्सवादी मान्यताका आधारमा अध्ययन गरिएको छ । उपन्यासमा रहेको वर्गसङ्घर्ष, शोषित वर्गप्रतिको लेखकको सहानुभूति र वर्गमुक्ति अनि वर्गन्याय चेतनाको अध्ययन गर्नका लागि पुस्तकालय कार्यबाट सामग्री सङ्कलन गरिएको छ । गुणात्मक ढाँचाको यस लेखमा पाठविश्लेषणात्मक अध्ययन विधिको प्रयोग गरिएको छ । समष्टि विधि (सेन्सस मेथड) बाट प्राथमिक सामग्रीका रूपमा ‘स्वास्नीमान्छे’ उपन्यासलाई लिइएको छ र यसबाट प्रगतिवादी विचार झल्काउने गुणात्मक प्रकृतिका शाब्दिक तथ्याङ्क सङ्कलन गरी तिनको निगमनात्मक, आगमनात्मक अध्ययनका सहायताले सामग्रीको विश्लेषण र मूल्याङ्कन गरी उपन्यासभित्रका साक्ष्य र तर्कद्वारा अध्ययनमा प्रस्तुत दाबीलाई पुष्टि गरिएको छ । द्वितीय सामग्रीका रूपमा पूर्वीय र पाश्चात्य समालोचना तथा माक्र्सवादी समालोचनासँग सम्बन्धित सामग्रीको उपयोग गरिएको छ । उपन्यासको अध्ययन गर्दा उपन्यासमा शोषक र शोषित दुई वर्गबिचको द्वन्द्व चरमसीमामा पुगी शोषित वर्गले आफ्नो मुक्तिका लागि शोषक वर्गको हत्यासमेत गर्न पुगेका छन् । शोषित वर्गहरूवर्गीय हितका लागि सङ्गठित भएका छन् । शोषित वर्गका पात्रहरूमा वर्गचेतनाको विकास भइसकेको छ । उनीहरू वर्गमुक्तिका लागि जस्तोसुकै कदम उठाउन पनि तयार छन् । अध्ययनमा उपन्यासकारले शोषित वर्गमाथि भइरहेको अन्याय अत्याचार निर्मुल गरी सुन्दर समाज निर्माणका लागि तयार हुन शोषित वर्गलाई आह्वान गरेको निष्कर्ष निकालिएको छ ।

{In this article, the study of Hridaya Chandra Singh Pradhan’s (1972-2016)progressive novel “Swasni Manchhe (2011)” is done based on Marxist beliefs. Tostudy the class struggle presented in the novel, the empathy of the author towards the exploited class, and class liberation and class justice consciousness, materials are collected from the library. In this qualitative framework article, the analytical study method is used. Using the Census method, the “Swasni Manchhe (2011)”novel is taken as the primary tool, -- and collecting words with qualitative nature reflecting progressive thoughts from the novel, and analyzing and evaluating the tools with the help of deductive and inductive study through the evidence and arguments of the novel, the proposed claims in this study are proved. As secondary tools, materials related to eastern and western criticism and Marxist criticism are used. In the novel, the conflict between the exploited and ruling class has reached the extreme limit, and the exploited class has even murdered the ruling class for their salvation. The exploited are organized for their class interest. The characters of the exploited class have developed class-consciousness. They are ready to take any step for the salvation of their class. In this study, it is concluded that the novelist has invoked the exploited-class to be prepared for creating a beautiful society mitigating the injustice and tyranny over the exploited-class.}

मुस्ताङ जिल्लाका ‘थकाली’ र ‘ल्होवा’ समुदायमा प्रचलित लोकनृत्यहरू {Popular folk dances of 'Thakali' and 'Lhowa' ommunities in Mustang District}

2022-12-14T05:26:58+00:00

प्रस्तुत आलेखमा मुस्ताङ जिल्लामा बसोवास गर्ने थकाली र ल्होवा समुदायमा प्रचलित लोकनृत्यहरूलाई अध्ययनको विषय बनाइएको छ । यस्ता नृत्यहरू आख्यानबद्ध र आख्यानमुक्त तथा पार्विक, संस्कार र सार्वजनिक उत्सव वा समारोहका अवसरमा गरिने रामरमितासँग सम्बन्धित रहेका पाइन्छन् । अध्ययनीय नृत्यमध्ये कतिपय गीतरहित वाद्यवादनका तालमा र कतिपय गेय, वाद्य र नृत्यसहितका तथा निर्धारित वेशभूषायुक्त र मुक्त वेशभूषामा तथा महिला र पुरुषको समान सहभागितामा प्रस्तुत गर्ने गरेको पाइन्छ । यिनै विशेषता नै यहाँका नृत्यगत वर्गीकरण र शैलीगत विशेषता पनि हुन् । नृत्यसम्बन्धी सैद्धान्तिक अवधारणा बाहेक मुस्ताङ जिल्ला र यहाँका थकाली र ल्होवा समुदायलाई नै अध्ययनको भौगोलिक, जातिगत र विधागत सीमा बनाई यस्ता नृत्यका बारेमा हालसम्म अध्ययन गर्ने कार्य बाँकी नै रहेको देखिएकाले अध्ययनीय नृत्यको प्रस्तुति कुन बेला के कसरी गरिन्छ भन्ने जिज्ञासाको समाधान यस आलेखमा गरिएको छ । यस आलेखका लागि नृत्यसम्बन्धी सामग्रीको सङ्कलन क्षेत्रकार्य र स्थानीय ज्ञातासँगको सोधपुछका आधारमा गरिएको छ भने सैद्धान्तिक अध्ययनका लागि पुस्तकालयीय कार्यबाट द्वितीयक स्रोतका सामग्रीको सङ्कलन गरिएको छ । यसैका आधारमा सैद्धान्तिक ढाँचाको निर्माण गरिएको छ । यसरी यस आलेख प्रयोजनका लागि अध्ययनीय नृत्यको प्रस्तुति कुन कुन बेलामा के कसरी गरिन्छ भन्ने बारेमा खोजी गरी जनसमक्ष ल्याउनु यस अध्ययनको महत्वपूर्ण उपलब्धि बन्न पुगेको छ । यस प्रकार मुस्ताङ जिल्लाका थकाली र ल्होवा समुदायमा प्रचलित रही अध्ययन हुन बाँकी नै रहेका यस्ता नृत्यहरूको खोजी गरी जनसमक्ष ल्याउनु आवश्यक छ भन्ने यस अध्ययनबाट देखिन आएको छ ।

{The popular folk dances of Thakali and Lhowa communities living in Mustang district have been made the topic of the study. Such dances are related to narratives and non-narratives and are related to Ramramita performed on the occasion of paarvik, rites and public festivals or ceremonies. Among the researchable dances, some dances are performed to the rhythm of instrumental music without songs and some are performed with songs, instruments and dances, with fixed costumes and free costumes and with equal participation of both men and women. These characteristics are also the dance classification and stylistic characteristics. In addition to the theoretical concept of dance, it is seen that there is still work to be done such dances by making geographical, caste and genre boundaries of the study to Mustang district and the Thakali and Lhowa communities here, so the question of when and how the performance of the study dance is done is solved in this article. For this article, the material related to dance has been collected on the basis of fieldwork and inquiries with local experts, while for the theoretical study, material from secondary sources has been collected from library study. Based on this, a theoretical framework has been created. Thus, for the purpose of this article, it has become an important achievement to the research and brings to the public when and how the presentation of researchable dance is done. In this way, it has been seen from this study that it is necessary to study and search for such dances which are popular in the Thakali and Lhowa communities of Mustang District and have yet to be studied.}

खगेन्द्र सङ्ग्रौलाका कथामा प्रतिरोधी चेतना [Resistance Consciousness in the story of Khagendra Sangraula}

2022-12-14T09:44:10+00:00

प्रस्तुत लेख सांस्कृतिक अध्ययन अन्तर्गत विकसित सीमान्तीयताको सैद्धान्तिक मान्यतामा केन्द्रित रही खगेन्द्र सङ्ग्रौलाद्वारा लिखित कथाका प्रमुख प्रवृत्तिको अध्ययनमा आधारित छ । सङ्ग्रौलाका कथामा सीमान्तकृत वर्गप्रति प्रभुत्वशाली वर्गको शोषण र उत्पीडन कुन रूपमा अभिव्यक्त भएको पाइन्छ र त्यसले सीमान्तकृत वर्गमा विकसित प्रतिरोधी चेतनालाई कसरी प्रकट गरेको छ भन्ने जिज्ञासाको समाधान गर्नु यस लेखको प्रमुख उद्देश्य रहेको छ । यसका लागि सांस्कृतिक अध्ययन अन्तर्गत आन्तोनियो ग्राम्सीद्वारा प्रवर्तित सबाल्टर्नको धारणाबाट विकसित सीमान्तीयता सम्बन्धी सैद्धान्तिक मान्यतालाई पाठ विश्लेषणको मुख्य विधिका रूपमा अँगालिएको छ । आधारभूत र द्वितीयक स्रोतबाट सामग्री लिई निर्धारित सिद्धान्तका आधारमा अध्ययन र विश्लेषण गरिसक्दा यस लेखमा खगेन्द्र सङ्ग्रौलाका कथाले सामन्तवादी नेपाली समाजमा वर्गीय, जातीय र लैङ्गिक आधारमा सीमान्तकृत समुदायप्रति भएका उत्पीडनलाई सघन रूपमा उठाएका छन् र ती लक्षित वर्गहरूमाथि व्यापक सामाजिक, सांस्कृतिक धरातलमा भएका त्यस प्रकारका उत्पीडनका विरुद्ध पात्रहरूद्वारा व्यक्त भएका सशक्त स्तरका प्रतिरोधी चेतनालाई महत्वका साथ सूक्ष्म रूपमा प्रदर्शित गर्दै प्रभावशाली ढङ्गले प्रस्तुत गरेका छन् भन्ने निष्कर्ष निकालिएको छ ।

{The presented article is based on a study one of the major trends in the story written by Khagendra Sangraula, focusing on the theoretical recognition of marginality developed under cultural studies. The main objective of this article isto solve the question of how the exploitation and oppression of the dominant class towards the marginalized class are expressed in Shangri-La's story and how it has revealed the development of resistance consciousness developed in the marginalized class. For this, the theoretical concept of marginality developed from the concept of subaltern promoted by Antonio Gramsci under cultural studies is embraced as the main method of text analysis. After studying and analyzing based on the principles adopted by taking research materials from primary and secondary sources, in this article, Khagendra Sangraula's story has intensively raised the oppression of marginalized communities based on class, ethnicity, and gender in the feudal Nepali society and against the oppression of those target groups that happened on a wide social and cultural level. It is concluded that the strong level of resistance consciousness expressed by the characters has been presented impressively, showing the importance and subtly.}

हिटलर र यहुदी उपन्यासमा युद्धअभिघात {War trauma in the novel Hitlar and Yahudi}

2022-12-15T03:50:57+00:00

प्रस्तुत अध्ययन हिटलर र यहुदी उपन्यासमा चित्रित मनोशारीरिक चोट अर्थात् अभिघातको विश्लेषणमा केन्द्रित छ । विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाको हिटलर र यहुदी उपन्यासमा दोस्रो विश्वयुद्धको विभीषिका र त्यसबाट पीडित युरोपेली समाजको चित्रण छ । शारीरिक तथा मानसिक दीर्घकालीन चोटबाट उत्पन्न भय र त्यसले व्यक्तिमा पारेको नकारात्मक असर अभिघात हो । युद्धका चोटको केन्द्रमा लेखिएको हिटलर र यहुदी उपन्यासको विषय र चरित्रमा अभिघातपरक प्रस्तुति छ । पाठपरक विश्लेषण विधिमा लेखिएको यस लेखमा अभिघातको अध्ययनका लागि उपन्यासमा अभिघातको प्रतिनिधित्व र अभिघातको अवस्था तथा प्रभावका आधारमा हिटलर र यहुदी उपन्यासको विषयगत सन्दर्भ र पात्रका मनेदशाको विश्लेषण गरिएको छ । दोस्रो विश्वयुद्धमा हिटलरको अहम्का कारण जातीय संहार गरिएका यहुदीको अवस्था, युद्धको समय र युद्धपछिको जर्मन समाज र त्यहाँका नागरिकको विदीर्ण मानसिकता यस उपन्यासको मूल कथ्य सन्दर्भ हो । यस उपन्यासमा युद्धले सिर्जना गरेका हिंसाका अनेक रूप चित्रित छन् । प्रस्तुत अध्ययनमा युद्धका कारण चोटग्रस्त भएको मन र शरीरको अनेक अभिघातलाई चिनाउने क्रममा उपन्यासका समाख्याता म पात्र लगायत युद्धले प्रत्यक्ष प्रभाव पारेका पात्रहरूको मनोशारीरिक चोटको विश्लेषण गर्दै ती चोटले पात्रको जीवनमा उत्पन्न भएको असामान्यता, विसङ्गत अवस्था र निराशाको विश्लेषण गरिएको छ । उपन्यासका घटना तथा पात्रहरूको मनोशारीरिक अवस्थाको अध्ययनबाट युद्ध मानव जीवनका लागि चोटपूर्ण, भयावह र निराशाजनक नै हुन्छ भन्ने निष्कर्ष निकालिएको छ ।

{This study is focused on the analysis of psychophysical injury or trauma depicted in Hitler and the Jewish (Hitler ra Yahudi) novel. Visheshwar Prasad Koirala's novel Hitler and the Jewish describe the horrors of the Second World War and the European society suffering from it. Trauma is the result of long-term physical and mental injury and the negative impact it has on a person. There is a traumatic presentation of the subject and character of the Hitler and Jewish novel written in the center of war trauma. In this article, written in the textual and analytical method, for the study of trauma, based on the representation of trauma in the novel and the condition and effects of trauma, the thematic context and mood of the characters of Hitler and Jewish novels have been analyzed. The basic narrative context of this novel is the situation of the Jews who were ethnically exterminated due to Hitler's arrogance during the Second World War, the war time and the divided mentality of the German society and its citizens after the war. Many forms of violence created by war are depicted in this novel. In the presented study, while identifying the many traumas of the mind and body that were injured due to the war, analyzing the psychophysical injuries of the characters directly affected by the war, including the main character of the novel, the abnormality, discordant condition and despair caused by those injuries in the life of the character has been analyzed. From the study of the events of the novel and the psycho-physical condition of the characters, it has been concluded that war is traumatic, terrible and disappointing for human life.}

विज्ञानकथामा प्रयुक्त विज्ञानको स्वरूप { The nature of science used in science fiction}

2022-12-15T04:07:16+00:00

प्रस्तुत लेख विज्ञानकथामा प्रमुख पक्ष बन्ने विज्ञानको सैद्धान्तिक स्वरूपको विमर्शमा आधारित छ । यस लेखमा विज्ञानकथामा प्रयुक्त विज्ञानको स्वरूप के कस्तो हुन्छ भन्ने प्राज्ञिक प्रश्न र उक्त प्रश्नको उत्तरको खोज गर्नु उद्देश्य रहेको छ । विज्ञानको स्वरूपमाथि छलफल गर्नका निम्ति लेखमा द्वितीय स्रोतका सामग्रीको उपयोग गरिएको छ । पुस्तकालय स्रोतबाट त्यस्ता सामग्री सङ्कलन गरिएको छ । सामग्रीको विश्लेषणमा शोधको गुणात्मक पद्धति अनुरूप विश्लेषणात्मक विधिको उपयोग गरिएको छ । विश्लेषित सामग्रीबाट विज्ञानकथामा प्रयुक्त विज्ञान साहित्यिक चरित्रको हुने हुनाले त्यसको आस्वादन र मूल्याङ्कन साहित्यिक कोणबाट गर्नु अर्थपूर्ण हुने निष्कर्ष निकालिएको छ ।

{This article is based on the discussion of the theoretical nature of science, which is a major aspect in science fiction. In this article, the aim is to find the answer to the academic question of what is the nature of science used in science fiction. Materials from secondary sources have been used in the article to discuss the nature of science. Such materials have been collected from library sources. Analytical methods have been used in accordance with the qualitative method of research in the analysis of the content. The conclusion of this article is that since the science used in science fiction is of a literary nature, it is meaningful to appreciate and evaluate it from a literary point of view.}

‘पिँधको मान्छे’ कवितामा सीमान्तीय अभिव्यक्ति {A marginal expression in the poem 'Pindhko Manche'}

2022-12-15T04:49:14+00:00

प्रस्तुत अनुसन्धानमूलक लेख ‘पिँधको मान्छे’ कविताको विश्लेषणमा आधारित छ । प्रस्तुत कविता कवि गिरि श्रीस मगरद्वारा लिखित ‘एकलव्यको देब्रे हात’ कवितासङ्ग्रहमा समाविष्ट छ । उनी आफ्ना कवितामा विभिन्न कारणले पछाडि परेको वर्ग, समुदाय वा हेपिएको, अपमानित भएको, शोषित र दमित वर्गका कथाव्यथालाई अभिव्यञ्जित गर्न रुचाउँछन् । प्रस्तुत कविताले युगौँदेखि श्रमशोषणमा परेका र कहिल्यै माथि उठ्न नपाए/नसकेका वर्गको विषयलाई उठाएको छ । ती वर्गका पसिनाको शोषण गरी सदैव उनीहरूमाथि शासन गर्ने माथिल्लो वर्गको शैलीप्रति कविताले व्यङ्ग्य गर्दै शोषितप्रति सहानुभूतिको भाव प्रकट गरेको छ । यस प्रकारको विषयवस्तुलाई सबाल्टर्न भनिन्छ भने साहित्यमा अभिव्यक्त सबाल्टर्नको अध्ययन गर्ने सिद्धान्तलाई सबाल्टर्न वा सीमान्तीय समालोचना भनिन्छ । प्रस्तुत समालोचनात्मक लेखमा ‘पिँधको मान्छे’ कवितालाई विश्लेष्य सामग्रीका रूपमा चयन गरी उत्तरआधुनिक समालोचनाका क्षेत्रमा विशेष महत्वको मानिने सीमान्तीय समालोचना सिद्धान्तका सापेक्षतामा अध्ययन–विश्लेषण गरी प्रस्तुत कविताले उठाएको सीमान्तीकृत वर्गको विषयलाई पहिचान गरिएको छ । युगौँदेखि सामन्तबाट शोषणमा परेका तर तिनको बारेमा कुनै पनि पक्षले नबोलेर मौन बसेकाले उनीहरू आफ्नो हकहितका पक्षमा आवाज उठाउन अक्षम रहेको सन्दर्भलाई नै कविताले अभिव्यक्त गरेको कुराको प्रकटीकरण गर्नु नै प्रस्तुत कविताको उद्देश्य रहेको निष्कर्ष निकालिएको छ । कवितामा आर्थिक र चेतनाका दृष्टिले सीमान्तवर्गमा परेकाका करुणाजन्य अवस्थाको चित्रण गरेर तिनप्रति माथिल्लो वर्गको शून्य सहानुभूतिको व्यवहारका कारण सीमान्त वर्ग सदैव दमित अपहेलित रहन बाध्य रहेको भाव कवितामा व्यक्त भएको निष्कर्ष यस समालोचनात्मक लेखमा निकालिएको छ ।

{The present research article is based on the analysis of the poem 'Pindhko Manche'. This poem is included in the poetry collection 'Eklavyako Devre Haat'written by poet Giri Sris Magar. In his poems, he prefers to express the stories of the backward classes, communities or the oppressed, humiliated, exploited and oppressed classes in his poems. The present poem has raised the subject of the class that has been subjected to labor exploitation for ages and has never been able to rise up. The poem satirizes the style of the upper classes who always rule over them by exploiting the sweat of those classes and shows sympathy for the oppressed. This type of theme is called subaltern, while the theory of studying the subaltern expressed in literature is called subaltern or marginal criticism. In this critical article, the poem 'Pindhko Manche' has been selected as the analysis material and the subject of the marginalized class raised by the poem has been identified by studying and analyzing the relevance of the theory of marginal criticism, which is considered to be of special importance in the field of postmodern criticism. It has been concluded that the purpose of the poem is to reveal the context in which the people who have been exploited by feudal lords for ages but are silent without speaking about them are unable to raise their voices in favor of their rights. By depicting the compassionate condition of those who are in the marginal class in terms of economic and consciousness in the poem, the conclusion that the marginal class is forced to remain oppressed and neglected due to the zero sympathy of the upper class towards them is expressed in this critical article.}

छाउपडी उपन्यासमा लैङ्गिकता {Gender in Chhaupadi Novel}

2022-12-15T05:14:59+00:00

प्रस्तुत लेखमा कविता पौडेलद्वारा रचित छाउपडी उपन्यासको लैङ्गिकताको अध्ययन गरिएको छ । समाजद्वारा लिङ्गका आधारमा नारी र पुरुषबिच गरिने सामाजिक, आर्थिक, धार्मिक, सांस्कृतिक आदि विभेदलाई लैङ्गिकता भनिन्छ । छाउपडी उपन्यासमा के कस्तो लैङ्गिकताको अवस्था रहेको छ भन्ने मूल समस्यामा केन्द्रित रही उपन्यासको लैङ्गिकताको अध्यययन गर्नु यस लेखको उद्देश्य हो । लैङ्गिकताको परिचय दिई लैङ्गिक समालोचनाले कृति विश्लेषणका लागि अगाडि सारेका पितृसत्ता, शरीर, लैङ्गिक विभेद, लैङ्गिक सशक्तीकरण जस्ता उपकरणको प्रयोग गरी उपन्यासको विश्लेषण गरिएको छ । यस उपन्यासमा नेपाली समाजमा कायम रहेका सामाजिक शासन व्यवस्थाका कारण नारीमाथि हुने गरेका दमन तथा हिंसाका विरुद्धमा नारीहरूले सशक्त रूपमा आवाज उठाउन तथा प्रतिकार गर्न थालेको अवस्थालाई उपन्यासमा प्रस्तुत गरिएको छ । नारीको शरीरमाथि आफ्नो अधिकार जमाउन प्रयास गर्ने, दमन र शोषण गरेर महिलालाई आफ्नो अधीनस्त बनाउन चाहने पुरुष प्रवृत्तिको विरोध उपन्यासले गरेको छ । यसमा लैङ्गिक रूपमा उत्पीडित भई सीमान्तीकृत बन्न पुगेका नारी पात्रको प्रतिनिधित्व गराइएको छ । नेपाली समाज पितृसत्तात्मक सामाजिक संरचनामा आधारित भएकाले सुरुमा नारीको पहिचान कमजोर भए पनि अन्त्यमा उत्पीडित महिलाले उत्पीडनका विरुद्ध प्रतिरोध गरेको देखाएर सीमान्तीकृत नारी समुदाय शक्तिशाली भएको निष्कर्ष प्राप्त भएको छ ।

{In the present article, the gender of chhaupadi novel written by Kabita Poudel has been studied. Gender is the social, economic, religious, cultural, etc. discrimination between men and women on the basis of gender by society. The purpose of this article is to study the gender of the novel by focusing on the main problem of what kind of gender is present in chhaupadi novel. The novel has been analyzed using tools such as patriarchy, body, gender discrimination, gender empowerment by gender criticism for the analysis of gender. In this novel, women have started to raise their voice and retaliate against the oppression and violence Against women due to the social governance system prevailing in Nepali society. The novel opposes the male tendency to try to gain control over women's bodies, Oppress and exploit them. It represents female characters that have been marginalized by being gender-oppressed. Since Nepali society is based on patriarchal social structures, the identity of women was weakened in the Beginning, but in the end, the marginalized women's community is powerful by Showing that oppressed women have resisted oppression.}

पौरस्त्य वाङ्मयमा न्यायदर्शनको महत्व एबं लोकोपयोगिता {The Importance and Utility of Nyaya Darshan in Eastern Literature}

2022-12-15T05:58:48+00:00

प्रस्तुत आलेख पौरस्त्य वाङ्मयमा न्याय दर्शनको महत्व एवं लोकोपयोगितामा केन्द्रित रहेको छ । समग्र पौरस्त्य वाङ्मयमा न्याय दर्शनको स्थान र यसको लोकोपयोगिताको खोजी गर्ने उद्देश्यले यो आलेख तयार पारिएको हो । यसमा सङ्कलित सामग्रीहरूबाट प्राप्त तथ्यको विश्लेषण र लोकोपयोगिता प्रस्तुत गर्ने क्रममा कतै आफ्ना विचारलाई पनि आधार मानी विषयवस्तुको प्रस्तुति दिइएको छ । विषयवस्तुको प्रारम्भ दर्शनशास्त्रको प्रवृत्तिबाट गरिएको छ । आध्यात्मिक, आधिभौतिक र आधिदैविक गरी तीन प्रकारका दुःखबाट मानव विक्षिप्त रहेको र त्यस्तो दुःखमय संसारबाट आत्यन्तिक निवृत्तिका लागि दर्शनशास्त्रको प्रवृत्ति भएको हो भन्ने कुरा यसमा आएका छन् । वास्तविक तत्वको ज्ञान जसबाट हुन्छ, त्यो दर्शन हो । न्याय दर्शनको विश्लेषण गर्ने क्रममा सर्वप्रथम न्यायको परिभाषा प्रस्तुत गरिएको छ । प्रत्यक्ष, अनुमान आदि प्रमाणहरूद्वारा प्रमेय (पदार्थ) को परीक्षण गरी वस्तुस्थिति पत्ता लगाउनु न्याय हो । न्याय दर्शनलाई प्रमाणशास्त्र पनि भनिन्छ । पौरस्त्य वाङ्मयमा न्याय दर्शनलाई कसरी प्रस्तुत गरिएको छ र यसको लोकोपयोगिता कसरी सिद्ध गर्न सकिन्छ भन्ने विषयवस्तु राख्दै लौकिक (पारिवारिक, सामाजिक, राष्ट्रिय) व्यवहारमा न्यायदर्शन सम्बद्ध चिन्तनहरूको प्रत्यक्ष प्रभाव रहेको छ भन्ने निष्कर्ष यस आलेखमा निकालिएको छ ।

{The presented article focuses on the importance and usefulness of Nyaya Darshanin Eastern literature (Paurastya literature). This article has been prepared with the aim of searching the place of Nyaya Darshan in the overall Paurastya literature and its utility. The subject matter has been presented using the personal views too while analysing the collected facts and performing public utility. The subject is started from the trend of philosophy. It has come to the conclusion that human beings are distracted by three types of sufferings; spiritual, metaphysical and supernatural. It summarizes that Philosophy was started to get relief from the world of such sufferings. Philosophy is the object from which real knowledge is obtained. The definition of justice is presented at the initial part while analyzing the philosophy of justice. Finding out the facts by testing the theorem (substance) through evidences like direct, inference, etc. is the justice. Nyaya philosophy is also called science of evidence (Pramanashastra). In this article, it has been concluded that there is direct impact of thoughts related to Nyaya philosophy on temporal (family, social, national) behavior describing about how Nyaya philosophy is presented in Paurastya literature and how its utility can be justified.}

बान्तवा राईहरूको सुप्तुलुङमा पितृहरूको स्थान र दायित्व {Place and Responsibilities of Ancestors in Suptulung of Bantwa Rai Community}

2022-12-15T06:31:03+00:00

प्रस्तुत लेख बान्तावा राईहरूको आस्था केन्द्र सुप्तुलुङमा केन्द्रित छ । सुप्तुलुङ खाना पकाई खाने तीनचुला ढुङ्गाको एकीकृत स्वरूप हो । त्यस अतिरिक्त पितृहरूको निवासस्थल तथा शक्तिको स्रोतकेन्द्र रहेको विश्वास छ । विश्वास अनुसार यिनै सुप्तुलुङमा पितृहरू निवास गर्दै सन्तानको रक्षा गर्ने गर्दछन् । बान्तावा राईहरूको विश्वासमा पितृहरू नै सर्वोच्च शक्ति हुन् । सुप्तुलुङका तीन ढुङ्गाहरूभिन्न तीन शक्तिको प्रतीक मानिन्छन् र त्यही प्रतीकका आधारमा पुजिने र शक्ति आर्जन हुने विश्वास छ । यी तीन शक्तिहरूमा पुरुष शक्ति, महिला शक्ति र समाज प्रतिनिधि शक्ति हुन् । यी तीन शक्तिहरूमा पुरुष प्रतीक शक्ति अन्न, महिला प्रतीक लक्ष्मी र समाज प्रतीक प्रतिष्ठा तथा एकतासँग सम्बन्धित भएको देखिन्छ । यति मात्र होइन सुप्तुलुङमा बस्ने पितृहरूले नयाँ घर र परिवारको नयाँ सदस्यलाई मान्यता दिने, समाजको आवश्यकतालाई महत्वका साथ जोड दिई परिवारमा नैतिकता तथा सुब्बेफाब्बे कायम राख्ने भूमिकासमेत निर्वाह गरेको पाइन्छ । यसरी प्रस्तुत लेखमा सुप्तुलुङले पितृसँग अन्तरसम्बन्धित भई सन्तानका लागि त्रिआयामिक दायित्व निर्वाह गरेको निष्कर्ष निकालिएको छ ।

{This article is primarily based on the history and belief system of Suptulung in Bantawa Rai community. Suptulung is a combinations of three different stones specially used for cooking in general. Moreover, it is believed that Suptulung is the abode of ancestors and center of power. According to the belief system of Bantawa Rai community, ancestors are supreme and reside in Suptulung to protect their children and upcoming generations over the time. The three stones of Suptulung are considered to be symbols of three different powers and it is believed that they are worshiped based on these symbols and power is achieved. In fact, these three powers are men's power, women's power and community representative power. Among them, the male symbol is associated with strength and grain, the female symbol is Lakshmi, and the social symbol is related to prestige and unity of a community. Notwithstanding, ancestors play a vital role to recognize new home and new members of the family, emphasizing the needs of society and maintaining morality in the family. Thus, Suptulung and ancestors are intertwined to each other and perform different dimensional roles and responsibilities for their generations.}

नेपालमा राष्ट्रियसभाको संरचनात्मक अवधारणा र औचित्य {Structural concept and justification of National Assembly in Nepal}

2022-12-15T06:55:32+00:00

दोस्रो सदन, जेष्ठहरूको सदन, माथिल्लो सदन, राष्ट्रियसभा, सिनेट आदि नामले चिनिने यो सदन१९३ ओटा देशहरूमध्ये ७९ ओटा देशमा छ । विशेषतः सङ्घीयता भएका देशहरूले भौगोलिक प्रतिनिधत्व, जातीय प्रतिनिधित्व आदिलाई सन्तुलित गर्नलाई र पहिलो सदनले हतार र जनप्रिय बन्ने नाममा गर्नसक्ने गल्तीहरूलाई सच्याउन यो सदनको व्यवस्था गरेको पाइन्छ । अमेरिकी सिनेटमा महाअभियोग पारित गर्ने, युद्धको घोषणा गर्ने, सन्धि–सम्झौता अनुमोदन गर्ने जस्ता अधिकार रहेका छन् । अर्जेन्टिना, अस्ट्रेलिया, ब्राजिल र स्विसका माथिल्लो सदनसँग सबै कानुनहरूमा निरपेक्ष भिटो छ । जर्मनीको माथिल्लो सदनले ल्यान्डरलाई असर गर्ने मामिलामा निरपेक्ष भिटो र अन्य मामिलामा निलम्बन भिटो प्रयोग गर्दछ । अस्ट्रिया, मलेसिया र स्पेनका माथिल्ला सदनमा निलम्बित भिटो रहेको छ । इथोपियन हाउसलाई सामान्य कानुनमा कुनै भूमिका खेल्दैन तर संविधानले राज्यलाई वित्तीय विनियोजनका आधारमा बजेट अस्वीकार गर्ने, राज्यहरूबिचको विवाद समाधान र संविधानको अन्तिम व्याख्याताको भूमिका दिएको छ । बेल्जियमको सिनेटलाई सङ्घीय प्रणालीलाई असर गर्नसक्ने कुनै पनि विषयमा भिटो प्रयोगको अधिकार रहेको छ । भारतको माथिल्लो सदनबाटै इन्दिरागान्धी र मनमोहन सिंह जस्ता हस्तीहरू प्रधानमन्त्री बनेको इतिहास छ । गुणात्मक विधिको प्रयोग भएको यो लेख द्वितीय स्रोतमा आधारित छ । मूलतः विवरणात्मक, व्याख्यात्मक र विश्लेषणात्मक विधिमार्फत अध्ययन गरिएको छ । केन्द्रीकृत शासन संरचनामा चलिरहेको नेपाल सङ्घात्मक संरचनामा रूपान्तरण भइसक्दा अन्य सङ्घात्मक मुलुकहरूले माथिल्लो सदनलाई जुन हैसियत प्रदान गरेका छन्, नेपालको माथिल्लो सदनले सोही हैसियत पाएको छ कि उही पुरानो केन्द्रीकृत मानसिकतामा नै राखिएको छ भनी खोज्ने काम यस लेखमा गरिएको छ । महाअभियोग जस्तो संवेदनशील विषयमा प्रतिनिधिसभा सरह अधिकार नदिँदा प्रधान न्यायाधीशमाथि उठेको महाअभियोगको मुद्दा अन्योलमा परेको छ । गम्भीर र संवेदनशील विषयमा माथिल्लो सदनलाई निरीह बनाएर कस्तो व्यवस्थापिकाको कल्पना गरिएको होला ? नेपाल जस्ता मुलुकका माथिल्ला सदन केवल आफ्ना कार्यकर्ता पाल्ने भर्तीकेन्द्र बनेका छन् भन्ने गम्भीर आरोप लागेको पाइन्छ ।

{This House, known as the Second House, the House of Elders, the Upper House, the National Assembly, the Senate, etc., has a presence in 79 out of 193 countries. Significantly, countries with special federalism have arranged this House to balance geographic representation, ethnic representation, etc.., and to correct the flaws that the First House may make in the name of being hurried and popular. The United States Senate has the full authority to impeach, declare war, and ratify treaties. The upper chambers of Argentina, Australia, Brazil, and Switzerland have an absolute right to veto all laws. The Upper House of Germany exercises an absolute right of veto on questions concerning the Länder and the suspension of the right of veto on other questions. Similarly, Austria, Malaysia, and Spain also have suspended vetoes in their Senate. The Ethiopian House, on the other hand, does not have any role in ordinary law, however, is given the role of rejecting budgets based on financial allocations to states, resolving disputes between states, and being the final interpreter of the constitution. The Belgian Senate has veto power over any matter likely to affect the federal system. There are figures like Indira Gandhi and Manmohan Singh who became prime ministers from the upper house in India's history of parliament. Basically, in this article, descriptive, explanatory, and analytical studies have been done and it uses a qualitative strategy based on secondary sources. Nepal, which is running in a centralized governance structure, has been transformed into a federal structure. In this article, an attempt has been made to find out whether the upper house of Nepal has got the same status as the upper house of other federal countries like the USA, Germany, Switzerland, and so on, or whatever is kept in the old centralized mindset. The issue of impeachment raised against the Chief Justice has become confusing due to the fact that the Upper House does not give the same authority to a sensitive matter like impeachment. What kind of legislature has been envisioned 237by making the upper house innocent in serious and sensitive matters? There is a serious allegation that the upper house of countries like Nepal has only become recruitment center to groom its own party members. In some circumstances, the upper house's position and dignity would be elevated and a case would be made for it if it were decided that it would carry out all of its duties in the absence of a lower house.}