‘झरेको पात’ उपन्यासमा आञ्चलिकता

Abstract

कुनै खास स्थान विशेषको सामाजिक, सांस्कृतिक, प्राकृतिक, वेषभूषा, रहनसहन, पात्रीय मनोदशा, भौगोलिक, आर्थिक, भाषिक, राजनीतिक, ऐतिहासिक आदि विविध पक्षको विशिष्ट अङ्कन अङ्कन गर्नुलाई आञ्चलिकता भनिन्छ । ‘झरेको पात’ उपन्यासमा पनि यस्ता स्थानीय रङहरूलाई विशिष्ट एवं सूक्ष्म ढङ्गले चित्रण गरिएको छ । यस अध्ययनमा गुणात्मक विधिको उपयोग गरिएको छ । यसमा दैलेख जिल्लादेखि सुर्खेत हुँदै बर्दिया र टीकापुरसम्मको भौगोलिक, प्राकृतिक, सामाजिक, राजनीतिक, ऐतिहासिक, आर्थिक, भाषिक पक्ष, वेषभूषा, रहनसहन, प्रथा, परम्परा, स्थानीय मनोदशा आदिको सूक्ष्म अङ्कन गरेको छ । आञ्चलिकताको परिचय र अर्थ बताउनु एवम् ‘झरेको पात’ उपन्यासलाई आञ्चलिक उपन्यास बनाउने आधारहरू पहिल्याउनु नै यस अनुसन्धानको मुख्य उद्देश्य हो । सामाजिक जीवनको जीवन्त प्रस्तुति रहेको छ । विवाह, ब्रतबन्ध, चाडपर्व, मेलापात, घाँसदाउरा, देवीदेउताको पूजाआजा, धामीझाँक्री प्रथा, लोकगीत र लोकसंगीतको प्रस्तुति, जाँडरक्सी, जुवातास जस्ता कुप्रथा, खेतीपाती, पशुपालन आदिलाई सही ढङ्गले उधिनिएको छ । वि.सं. २०५२ सालबाट प्रारम्भ भएको माओवादी सशस्त्र विद्रोह र त्यसले स्थानीय तहमा पारेको प्रभावलाई पनि यथार्थ रूपमा देखाइएको छ । संविधान सभाबाट संविधान निर्माणको राजनीतिक सन्दर्भ, राजतन्त्रको ढल्किँदो बैँसदेखि संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र स्थापनासम्मको नेपालको आलो इतिहास र त्यसको स्थानीय स्तरमा परेको प्रभाव, ग्रामीण भेकमा चेतनाको स्तर, रूढि र अन्धविश्वास, स्थानीय पाल्सी भाषा, उखानटुक्का, भाषिका वा बोलीको विशिष्ट प्रयोग, जीवनका विविध पक्षको प्रभावले उत्पन्न गरेको पात्रीय विशिष्ट मनोभाव आदिको चित्रणले उपन्यास विशिष्ट बन्न पुगेको छ । यिनै विविध विशिष्ट प्रयोगका कारण ‘झरेको पात’ आञ्चलिक उपन्यास बन्न पुगेको छ ।