अभिभावकको शैक्षिक अवस्थाका आधारमा विद्यार्थीको सुनाइ उपलब्धि

Abstract

प्रस्तुत लेखमा अभिभावकको शैक्षिक अवस्थाका आधारमा विद्यार्थीको सुनाइ उपलब्धि विश्लेषण गरिएको छ । यसमा प्रयोजनवादलाई दार्शनिक आधार मानी व्याख्यात्मक क्रमागत मिश्रित ढाँचाको अवलम्बन गरिएको छ । भाषिक परीक्षणको पृथकीकृत पद्धति तथा अनुप्रविष्टि प्राक्कल्पना र अन्तरक्रियाको सिद्धान्तका आधारमा अध्ययन पूरा भएको छ । परिमाणात्मक तथ्याङ्कका लागि काठमाडौँ उपत्यका, काभ्रे र धनुषाबाट ४३१ जना विद्यार्थी लिइएको छ भने गुणात्मक तथ्यका लागि उद्देश्यपरक नमुना छनोट पद्धतिका आधारमा दुई दुईजना विद्यार्थी, शिक्षक र अभिभावक लिइएको छ । औसतमानको भिन्नतालाई ०.०५ सार्थकताको तह मानी अभिभावकको शैक्षिक अवस्थाका आधारमा विद्यार्थीको सुनाइ उपलब्धिको विश्लेषणका लागि टी परीक्षण गरिएको छ । बुबाको शैक्षिक अवस्थाको आधारमा विद्यार्थीको सुनाइ उपलब्धि ०.०९९ आएकाले यस आधारमा विद्यार्थीको सुनाइ उपलब्धिको औसतमानमा तात्त्विक भिन्नता देखिएको छैन । आमाको शैक्षिक अवस्थाको आधारमा प्राप्त सुनाइ उपलब्धिलाई वन वे एनोभाबाट परीक्षण गर्दा सार्थकताको मान ०.००२ आएकाले विद्यार्थीको सुनाइ उपलब्धिको औसत मानमा सार्थक अन्तर देखिएको छ । यही भिन्नतालाई पोस्टहक परीक्षणबाट हेर्दा साक्षर र बाह्रसम्म अध्ययन गर्ने (सार्थकताको मान ०.००८) तथा निरक्षर र बाह्रसम्म अध्ययन गर्ने अभिभावकका सन्ततिको उपलब्धिमा भिन्नता (सार्थकताको मान ०.०१७) देखिएको छ । विद्यार्थीको सुनाइ उपलब्धिको विकासमा बुबाको भन्दा आमाको बढी भूमिका देखिएको छ । आमाको काखबाट सिकाइ प्रारम्भ, पारिवारिक अन्तरक्रिया र सहभागिता तथा सचेत र असचेत प्रयासको विरोधाभाससम्बद्ध आशयको गुणात्मक तथ्यबाट परिमाणात्मक नतिजाको थप व्याख्या भएको छ ।  यस लेखको प्राप्तिले शिक्षण सिकाइमा संलग्न शिक्षक, भाषिक सचेतना विकास गराउने अभिभावक र मिश्रित ढाँचामा उपलब्धि परीक्षण गर्ने अनुसन्धानकर्तालाई सहयोग गर्ने छ ।